pe-taf
Onderwijs & Zo
31 juli 2023
Pe-taf!
We hebben bij ons op school normen en waarden nog steeds hoog in het vaandel staan en dat betekent, dat we leerlingen geregeld aanspreken als ze dingen doen, die volgens ons, als docenten niet door de beugel kunnen. Natuurlijk sputterde een leerling tegen, maar dat hoorde er nu eenmaal bij. Leerlingen geven zich niet zonder slag of stoot gewonnen. Toch kregen we altijd duidelijk gemaakt, waar het om ging en uiteindelijk gaf een leerling toe, dat hij het begreep.
Dat is veranderd. Laatst liep een jongen in een roze T shirt met een aanstootgevende tekst, zo'n ding waar wij volwassenen niet dood in gevonden willen worden. Hij paradeerde er trots mee door school en moest het uittrekken. Aangezien het een van mijn geliefde mentorkindjes was, mocht ik hem – na de afdelingsleider – ook nog eens uitleggen waarom zo'n T shirt niet kon. Ik kreeg het niet voor elkaar en helaas was dat niet omdat hij het per definitie oneens wilde zijn met me. Hij begreep me echt niet en dat begreep ik op mijn beurt weer niet.
Een ander voorval van kort geleden, betrof Sjoerd. Sjoerd heeft altijd zijn pet op bij binnenkomst. Hij kijkt me dan al verwachtingsvol aan, dat ik maar snel notie van hem neem en hem (zoals de gewoonte is) toeroep: “pe-taf”, want dat is grappig. Daarna verdwijnt het hoofddeksel, maar zeker een keer per les verschijnt het plotseling weer op zijn hoofd. Het is een sport, niet alleen voor hem, ook voor mij, hoe snel ik hem in de gaten heb.
“Waarom moeten we toch altijd die pet af, als we binnenkomen?” vroeg hij een keer. Op dat moment besloot ik echt een gesprek met Sjoerd aan te gaan over zijn pet. Des gevraagd, gaf hij aan, dat hij in huis ook eeuwig met dat ding op zijn hoofd rondliep. “En aan tafel dan?” vroeg ik. Weer een bevestigend antwoord. Op de vraag wat zijn ouders daarvan vonden, haalde hij de schouders op. Er werd thuis nooit een woord aan vuil gemaakt als hij met zijn pet op aan tafel verscheen. Nou ja, zijn opa, die zei er wel wat van, als hij kwam eten. Ik voelde me opeens heel oud worden. Ik zou er namelijk ook wat van gezegd hebben. Hij begreep het niet, zei hij, terwijl hij me open met zijn blauwe kijkers aankeek.
Ik moest even nadenken hoe ik hem dat nu uit kon leggen. Het eerste dat me te binnen schoot, was het beeld uit de 'goeie ouwe tijd' dat de pachter met de pet in de hand bevend voor zijn landheer stond. Het volgende, dat mannen in de kerk altijd hun hoeden afnemen als ze binnen komen. Ik maakte hem deelgenoot van mijn gedachten. De blauwe kijkers bleven me onschuldig en vooral niet begrijpend aankijken. Alsof ik de economische multiplier formule aan een VMBO leerling stond uit te leggen! Ik ondernam nog een poging, waarbij ik de voorbeelden maar achterwege liet en zei hem onomwonden dat het een teken van respect was, wanneer hij zijn pet afnam als hij ergens binnenkwam, of aan tafel ging. Geen reactie van herkenning. Een teken van beschaving dan? Geen verandering. Sjoerd deed echt zijn best om me te begrijpen, misschien nog wel meer dan ik om het hem uit te leggen. Ons gesprek viel stil en hij schudde zijn hoofd.
Ik liep hoofdschuddend terug naar mijn bureau en bedacht dat ik hier met mijn pet niet bij kon.
E.R.A. Fokkema